اختلال در یادگیری

امید خودش می‌دانست که با بقیه بچه‌های کلاسشان فرق دارد. در کلاس وقتی که معلم یا بچه‌ها چیزی را از روی کتاب درسی می‌خواندند، امید گیر می‌کرد و نمی‌توانست پابه‌پای بقیه متن درس را دنبال کند. او هرچه در خانه تمرین می‌کرد، باز هم در نوشتن بعضی از کلمه‌ها مشکل داشت. امید کلاس دوم بود، اما حتی بعضی از کلمات ساده را نمی‌توانست بنویسد یا بخواند. او از این موضوع خیلی ناراحت و غمگین بود و همیشه با خودش دعوا می‌کرد، چون فکر می‌کرد که بچه کندذهن و نادانی است. یک روز تصمیم گرفت همه شهامتش را یک‌جا جمع کند و راجع به این مشکل با مادرش حرف بزند. مادرش هم که متوجه شده بود هرچه با امید در خانه تمرین خواندن و نوشتن می‌کند باز هم مشکل پسرش حل نمی‌شود، تصمیم گرفت او را پیش آقای دکتر سینا ببرد تا یک راه حلی نشانشان دهد. آقای دکتر سینا با مهربانی امید را دلداری داد و به او گفت که می‌تواند در حل این مشکل کمکش کند. اما اول لازم بود برایش بگوید که دلیل اصلی ناتوانی او در خواندن و نوشتن از چیست، تا این‌که امید دیگر غصه نخورد و فکر نکند که کندذهن و نادان است. بیا ببینیم آقای دکتر سینا چه چیزهایی راجع به ناتوانی در یادگیری به امید و مادرش گفت و چه راه‌حل‌هایی نشانشان داد.

"داشتن مشکل در یادگیری معنیش این نیست که تو اصلاً نمی‌توانی چیزی یاد بگیری. اما اگر چنین مشکلی داشته باشی، حتما به کمک یک شخص دیگر (مثلاً والدین یا معلم) و تلاش زیاد خودت نیاز خواهی داشت. اگر دچار ناتوانی در یادگیری هستی، این فقط یک مشکل است که شاید برای هر کودکی پیش بیاید و نباید آن را با کندذهنی یا نادان بودن اشتباه بگیری.
ناتوانی در یادگیری به خاطر مشکلی است که مغز در پردازش اطلاعات دارد. نتیجه این مشکل آن است که کودک بعضی چیزها را به راحتی بچه‌های دیگر نمی‌تواند یاد بگیرد. راه حلش هم این است که روش‌هایی برای یادگیری بهتر به کار گرفته شود.
کسانی هستند که می‌دانند این کار را چطور باید انجام دهند. اگر دچار این مشکل هستی، والدین و معلمانت می‌توانند در این زمینه به تو کمک کرده و یا تو را پیش یک روانشناس یا مشاور مدرسه ببرند. مشاور یا روانشناس معلوم می‌کند که مشکل یادگیری کودک به چه دلیل است و راه‌هایی برای حل این مشکل نشان خواهد داد."

ناتوانی در یادگیری چیست؟

ناتوانی در یادگیری یک بیماری مُسری نیست، یعنی از کودکی به کودک دیگر سرایت نمی‌کند. اما این مشکل معمولاً ژنتیک است، یعنی از طریق ژن‌ها از والدین به فرزندان یک خانواده منتقل می‌شود. مثل خیلی از رفتارها یا خصوصیاتی که همه ما از پدر و مادرمان به ارث می بریم. کودکی که دچار مشکلات و ناتوانی‌های یادگیری است، ممکن است کسی از اعضای خانواده‌اش هم مشکلات مشابهی داشته باشد. شاید تعجب کنی اگر بفهمی که یکی از والدینت هم زمانی که کودک بوده و به مدرسه می‌رفته، دچار مشکلات و ناتوانی‌هایی در یادگیری بوده است.
امروزه دانشمندان چیزهای زیادی درباره مغز و چگونگی یادگیری می‌دانند و آسان‌تر از قبل می‌توانند به کودکانی که در یادگیری مشکل دارند، کمک کنند.
ناتوانی در یادگیری انواع مختلف دارد. ناتوانی خواندن یکی از انواع این ناتوانی‌ها است که در آن، کودک در یادگیری خواندن و نوشتن دچار مشکل است. بچه‌هایی که یادگرفتن ریاضی برایشان سخت است، نوع دیگری از ناتوانی‌ها را دارند که اسمش ناتوانی محاسبه است. همچنین کودکانی هستند که نمی‌توانند حروف و کلمات را به راحتی بنویسند، این کودکان ناتوانی نوشتن دارند. بعضی‌ها هم در فهمیدن زبان و روخوانی مشکل دارند، یعنی چیزی که می‌خوانند را به راحتی درک نمی‌کنند.
کمی گیج‌کننده است، نه؟ دقیقاً چه شرایطی باید وجود داشته باشد تا بگوییم یک کودک ناتوانی در یادگیری دارد؟ خواندن، حل مسائل ریاضی و نوشتن حروف و کلمات، اولش برای خیلی از بچه‌ها سخت است، اما این به معنی ناتوانی در یادگیری نیست. اگر با گذشت زمان و تمرین کردن و مدرسه رفتن این مشکلات حل نشود، آن‌وقت ممکن است پیشرفت کردن در یادگیری واقعاً برای کودک سخت شود و در آن صورت است که می‌گوییم این کودک دچار ناتوانی در یادگیری است.
بعضی‌ها فکر می‌کنند اختلال بیش فعالی و کم‌توجهی هم نوعی ناتوانی در یادگیری است، ولی این فکر اصلاً درست نیست. اتفاقاً بیشتر بچه‌های بیش‌فعال خیلی هم قدرت یادگیری بالایی دارند و با وجود این‌که سر کلاس نشستن و تمرکز کردن برایشان سخت است، ولی بدون نیاز به کمک خاصی درس را یاد می‌گیرند. با این وجود بعضی از محققان عقیده دارند که بچه‌های بیش‌فعال با احتمال بیشتری ممکن است به ناتوانی در یادگیری مبتلا شوند.

از کجا می‌فهمم که ممکن است ناتوانی در یادگیری داشته باشم؟

برای یک کودک خیلی سخت است که خودش بتواند متوجه شود مشکل یادگیری دارد، اما این کاری نیست که لازم باشد خودت انجام دهی. تمام آن‌چه که تو لازم داری این است که با یک بزرگ‌تر حرف بزنی. پس هر مشکلی در مدرسه داری، آن را با معلم یا پدر و مادرت در میان بگذار و اصلاً هم از این بابت خجالت نکش. ممکن است وقتی که بخشی از یک درس را می‌خوانی، هیچ چیزی از آن را نتوانی به یاد بیاوری. یا در کلاس ممکن است موقع روخوانی درس همه بچه‌ها به راحتی بتوانند درس را دنبال کنند، اما تو گیر کنی و اصلاً نتوانی متوجه شوی که کدام صفحه و کدام خط دارد خوانده می‌شود. یا شاید دفتر ریاضی‌ات را باز کنی تا تکالیفت را انجام دهی، ولی هیچ راهی برای حل مسایل ریاضی به ذهنت نرسد.
حالا برای کمک به تشخیص مشکل، سوالات زیر را بخوان و به آن‌ها پاسخ بده. اگر به بیشتر این سوالات جواب مثبت بدهی، معنیش این است که احتمالاً دچار ناتوانی در یادگیری هستی و لازم است که با معلم یا والدینت در این‌باره صحبت کنی.
• آیا در مدرسه برای یاد گرفتن درس خیلی تقلا می‌کنی؟
• آیا فکر می‌کنی که باید در مدرسه بهتر از آن‌چه الان هستی، باشی؟
• آیا خواندن برای تو خیلی سخت است؟
• آیا وقتی یک چیز در فکرت است، دستانت چیز دیگری می‌نویسند؟
• آیا نوشتن برای تو خیلی سخت است؟ آیا خیلی آهسته و کُند می‌نویسی؟
• آیا موقع نوشتن کلمات نمی‌توانی حروف را به درستی تشخیص دهی؟
• آیا در حل مسایل ریاضی و یادگیری آن مشکل داری؟
• آیا مدام دفتر و کتابت را گم می‌کنی یا فراموش می‌کنی آنها را با خودت برداری؟
اما حواست باشد، حتی اگر به چند تا از این سوالات هم جواب مثبت بدهی باز هم نمی‌توانی مطمئن باشی ناتوانی در یادگیری داری، مگر این‌که پیش یک متخصص یا مشاور یادگیری بروی. او تعدادی تست و آزمون از تو می‌گیرد تا معلوم شود که آیا چنین مشکلی در کار هست یا نه. همچنین او میزان قدرت یا ناتوانی تو در یادگیری را هم مشخص می‌کند. وقتی نوع مشکل دقیقاً مشخص شد، می‌توانی به کمک مشاور، معلم و والدینت شروع به حل آن مشکل بکنی.
ممکن است کودکی که دچار ناتوانی در یادگیری است، نیاز داشته باشد که با یک معلم خصوصی کار کند یا حتی به کلاس مخصوص برود. اما بیشتر وقت‌ها چنین کودکی می‌تواند به کلاس‌های معمولی برود و با بچه‌های معمولی درس خوانده و در فعالیت‌های درسی و ورزشی شرکت کند. فقط به برنامه‌ریزی، کمک بیشتر دیگران و تلاش بیشتر خود او نیاز است.
شاید کودکی که از اصل مشکل خودش خبر ندارد، از این که در یادگیری چیزها دچار مشکل است خجالت بکشد. اما دانستن این که این مسئله در واقع یک بیماری ژنتیکی است و خود کودک هیچ تقصیری ندارد، می‌تواند به او کمک کند که کمتر خجالت بکشد و در رفع آن بیشتر تلاش کند.
اگر معلوم شد که دچار ناتوانی در یادگیری هستی، هرگز نباید احساس نگرانی و ناراحتی کنی. زیرا به زودی به کمک مشاور و معلم و دیگران راه‌های جدیدی برای یادگیری پیش روی تو قرار خواهد گرفت. احتمالاً مشاور مدرسه یک برنامه یادگیری به تو خواهد داد که با دنبال کردن آن می‌توانی روز‌به‌روز به حل کردن مشکلت نزدیک‌تر شوی.

چه کارهایی می‌توانی برای حل مشکل یادگیری انجام دهی؟

فهمیدن این نکته که دچار ناتوانی در یادگیری هستی ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد. شاید فکر کنی که با بچه‌های دیگر فرق داری و از این بابت احساس شرمندگی کنی. اما یک واقعیت وجود دارد و آن، این است که ناتوانی در یادگیری یک مسئله تقریباً شایع و خیلی معمولی است و اصلاً هم چیز عجیب‌وغریبی نیست. از همین الان هم می‌توانی با به کار بستن توصیه‌ها و دستورالعمل‌هایی که مشاور به تو می‌دهد، شروع به یادگیری بیشتر و بهتر کنی. اما برای این که این روش‌ها عملی شوند و جواب دهند، لازم است که مهارت‌های جدید در زمینه یادگیری را تمرین کنی. این کار ممکن است کمی طول بکشد، شاید هم اولش برایت سخت باشد. اما به زودی زود نتیجه تلاش‌ها و تمرین‌هایت را خواهی دید: نتیجه موفقیت بیشتر و نمره‌های بالاتر در مدرسه است، و چه اتفاقی از این بهتر!

برگرفته از شبکه سلامت سیما