زردی در نوزادان

سلام

 بعد از مدت ها باز هم آمدم. واقعا ببخشید که اینجا  مرتب به روز نمی شه.

بعضی از دوستان سوالاتی پرسیده اند یا مطالبی را درخواست کرده اند که حتما در پست های بعدی در مورد آنها بحث خواهیم داشت.

مطلب امروز را سیمین عزیز مامان مهراد خان باهوش تهیه کرده اند که حتما برای خیلی از مامان ها مفید خواهد بود. سیمین عزیز ممنون از زحمتی که کشیده اید.

زردی و عوارض آن

زردی از آن مشکلات شایعی است که اکثر نوزادان بعد از تولد به آن مبتلامی شوند. این مطلب در واقع مصاحبه ایست که توسط سمیه مقصود علی با دکتر مرندیانجام شده است:

▪ زردی نوزادان چقدر شایع است؟

ـ معمولا ۶۰ درصد نوزادان سالم پس از تولد دچار زردی می شوند و در مواردی که نوزادنارس باشد این مورد به ۸۰ درصد می رسد. البته اینها مواردی است که زردی ظاهر می شود، ولی درمواردی هم، از آنجا که زردی کم است، نمی توان آن را تشخیص داد و فقط با آزمایش میتوان فهمید که بیلی روبین نوزاد در حد عادی است که این مورد رایج و عادی است.

علل عمده بروز زردی چیست؟

ـ بروز زردی علل مختلفی دارد. گاهی گلبول های قرمز خون خرد می شوند واین باعث می شود نوزاد پس از مدتی مثلا چند هفته کم خون شود. گاهی ناسازگاری خونمادر و نوزاد (مادر با گروه خونی o، نوزاد با گروه خونی a یا b که به آن ناسازگاری aboگفته می شود) یا ناسازگاری Rh (Rh منفی مادر و Rh مثبت نوزاد) یا وجود گروههای خون فرعی (اختلاف بین گروه خونی مادر و نوزاد که شیوع کمتری دارد) همچنینفاویسم که در کشور ما شایع است می تواند باعث بروز زردی شود. تمامی این مسایل میتوانند سبب بروز کم خونی در آینده شوند. به همین علت پزشک باید کاملا هوشیار بودهو کم خونی را زیر نظر بگیرد. همچنین در اثر شرایط ممکن است زردی به سرعت بالا برودو به همین جهت مراجعه سریع بسیار اهمیت پیدا می کند.

گاهی اوقات زردی به دلیل خوب شیر نخوردن نوزاد پیش می آید. این خوب شیرنخوردن می تواند به دلیل آموزش ندیدن صحیح و کامل مادر باشد. در این شرایط مادرپستان را خوب در دهان نوزاد نمی گذارد و نوزاد هم خوب شیر نمی خورد. این حالت خوددر نهایت می تواند سبب بروز زردی و دیگر مشکلات شود.

▪ زردی را چگونه می توان تشخیص داد؟

ـ زردی تنها یک علامت دارد و آن زرد شدن سفیدی چشم، بدن و مخاط ها استو باید نسبت به آن کمی حساس بود. گاهی والدین و حتی پزشکان و پرستاران نیز درارزیابی زردی دچار اشکال می شوند. البته راهنمایی هایی وجود دارد. مثلا اگر تنهاسر و صورت مبتلا به زردی باشد و سینه و شکم و اندام ها زرد نباشد یعنی عدد زردیبالا نیست اما هرچه زردی پایین تر بیاید حاکی از آن است که میزان زردی در حالافزایش است و هرچه به پاها برسد یعنی عدد زردی بالاتر و نگران کننده تر است.

در بسیاری از موارد ارزیابی چشمی کافی نبوده و پزشکان با دادن آزمایشخون مقدار زردی و نوع زردی را تعیین می کنند. زردی به ۲ نوع تقسیم می شود: زردیمستقیم و غیرمستقیم. آنچه اغلب در نوزادان اتفاق می افتد زردی غیرمستقیم است که میتواند به بافت مغزی خسارت بزند. زردی مستقیم چندان مشکل ساز نیست مگر اینکه نوزادمبتلا به عفونت یا ناراحتی کبدی باشد.

البته همیشه زردی تنها علامت نیست. اگر در کنار زردی علایم دیگری مانندبی حالی یا شیر خوب نخوردن یا بالا و پایین بودن درجه حرارت بدن وجود داشت احتمالخطر بالاتر است و مراجعه به پزشک باید با سرعت بیشتری صورت بگیرد.

▪ زردی ناراحتی حادی است که جای نگرانی دارد یا به سادگی برطرف می شود؟

ـ زردی به مقدار کمی برای نوزادان نه تنها مضر نیست بلکه مفید هم هست.بنابراین نباید در این مورد نگرانی وجود داشته باشد مگر اینکه زردی بیش از حد زودشروع بشود یا مقدار آن خیلی بالا برود. ممکن است در نوزادی، زردی به ماه دوم یاسوم بکشد و دوره بهبودی طولانی تر شود که اگر آزمایش انجام شود و نشان دهد کهنوزاد مشکلات مربوطه را ندارد دلیلی بر ناراحتی نیست مشروط به اینکه آزمایش هایلازم صورت گرفته باشد.

در اکثر نوزادانی که دچار زردی می شوند حتی آن دسته که زردی آنها ازمرحله فیزیولوژیک می گذرد و اعداد زردی در آنها بالاست، بیماری نگران کننده نیست.هر چند لازم است با پزشک مشورت شود. اگر عدد خیلی بالا نباشد و نوزاد چند روز ازعمرش گذشته باشد ولی سالم باشد به مادر و پدر توصیه می شود درمان به جای بیمارستاندر منزل و زیر دستگاه فوتوتراپی صورت پذیرد.

▪ در صورتی که زردی درمان نشود چه عوارضی خواهد داشت؟

ـ اگر شدت زردی بالا باشد و عدد آن به سرعت افزایش یابد و والدین نوزادرا سریع به پزشک ارجاع ندهند ممکن است زردی سبب بروز مشکلات مغزی در نوزاد شود.زردی می تواند در برخی مناطق مغز نفوذ کرده و انواع مشکلات مغزی، فلج مغزی یا دیگرمشکلات را پیش آورد. زردی در عین حال که مشکل شایعی است و برای تعداد زیادی ازنوزادان رخ می دهد و اگر به موقع درمان شود مشکلی ایجاد نمی کند، چنانچه به موقعدرمان نشود، می تواند در درصد پایینی مشکل ساز شود.

▪ زردی چه موقع غیرطبیعی تلقی می شود؟

ـ اگر زردی در نوزادانی که رسیده هستند سیر طبیعی خود را طی کند در روزپنجم یا ششم ناراحتی برطرف می شود. منتها در نوزادانی که نارس هستند این زردی ممکناست دیرتر ظاهر شده و بهبود دیرتر حاصل شود. به عبارت دیگر زردی ممکن است درکودکان نارس به جای ۵ روز از ۱۰ روز تا ۲ هفته طول بکشد تا برطرف شود. در نوزادان رسیده ممکن است عدد زردی به ۱۲ برسد و باز همموردی طبیعی باشد اما در کودکان نارس اگر این عدد به ۱۴ برسد طبیعی خوانده میشود. چه در نوزادان نارس چه رسیده اگر زردی خیلی زود ظاهر شود یعنی به جای روز اولو دوم از همان ساعات نخستین بعد از تولد خود را نشان دهد یا دیر از بین برود یااعداد بالا برود مدت آن طولانی شود، فیزیولوژیک یا طبیعی خوانده نمی شود.

▪ در چه شرایطی به تعویض خون نیاز است؟

ـ مقدار زردی و شدتی که در آن نیاز به تعویض خون پیدا می شود با توجهبه سن بچه و نارس یا رسیده بودن او مختلف است. اگر زردی به اعداد ۲۰، ۲۵ یا ۳۰ برسد ایننوزادان در معرض احتمال تعویض خون قرار می گیرند و در بیمارستان بستری می شوند.حتی اگر این عدد از یک حد خاصی بالا رفت یا سرعت افزایش زردی خیلی سریع بود یازمینه بیماری در نوزاد وجود داشت نیاز به تعویض خون پیش می آید. اگر بچه سالم باشداعداد بالای زردی را می تواند تحمل کند و مشکلی برای او به وجود نمی آید، اما اگرنوزاد دچار عفونت باشد، نارس باشد یا تعادل اسید و باز خون او به هم خورده باشد یااکسیژن خون در او ناکافی باشد و... نیاز به تعویض خون پیش می آید. به هر حال درشرایطی که نوزاد بیمار است باید سریع تر با زردی او برخورد کرد.

▪ زردی را در خانه هم می شود درمان کرد؟

ـ اگر عدد زردی خیلی بالا نباشد و نوزاد چند روزه سالم باشد والدین میتوانند درمان را در خانه زیر دستگاه فوتوتراپی انجام دهند. تاکید می کنم دستگاهفوتوتراپی، نه هر لامپی. دستگاه فوتوتراپی لامپ مخصوص و ویژگی های مخصوصی دارد کهباید آن را از مکان های معتبر و مطمئن تهیه کرد. این دستگاه ها باید استاندارد بودهو لامپ های آن به موقع تعویض شود. کارکرد بیش از ۲ هزار ساعت این لامپ ها درکاهش زردی نقش نخواهد داشت. توجه به فاصله این لامپ ها از بدن نوزاد و اینکه لامپمحافظ داشته باشد ضروری است تا در صورتی که شکسته شد، پوست نوزاد را دچار سوختگییا دیگر عوارض نکند. در این شرایط به توصیه پزشک آزمایش خون نوزاد در فواصل مختلفتکرار می شود تا میزان زردی تعیین شود. اگر حال نوزاد مناسب نباشد یا عدد زردیبالا باشد بهتر است درمان در بیمارستان انجام پذیرد.

▪ آیا دادن آب قند به نوزاد برای رفع زردی، درست است؟

ـ نه! یک اشتباهی که گاهی پزشکان می کنند این است که به مادران توصیهمی کنند به نوزادشان آب قند یا سرم قندی بدهند. این کار بسیار مضر است و آب قند میتواند سبب بالا بردن میزان زردی شود. دادن هرچیز غیر از شیر مادر به نوزاد هیچکمکی به رفع زردی نکرده و حتی می تواند مضر باشد. هر چه نوزاد شیر بیشتری بخوردزردی او سریع تر برطرف می شود.

یه تجربه: کافی نبودن شیر مادر چون باعث کاهش ادرار و دفع مدفوع درنوزادان است، احتمال ابتلا به زردی را بالا می برد. اگر نوزاد شما در دو روز اولمدام در حال گریه است و بیشتر از نیم ساعت به سینه مادر می چسبد و یا لکه هاینارنجی رنگ روی پوشک او مشاهده می شود، یا شیر مادر ناکافیست و یا نوزاد توانمکیدن شیر کافی ندارد. بهتر است زودتر با پزشک مشورت کنید.