مراقب حس بویایی باش!
مراقب حس بویایی باش! آلرژی و حساسیت، شایع‌ترین علت کاهش حس مهم بويايي در افراد است.
فایده حواس پنچ‌گانه شاید از دید ما پنهان مانده باشند؛ اما کمک می‌کنند که ما زندگی سالم‌تری داشته باشیم. بدون وجود حس بینایی و چشایی نمی‌توانیم از آنچه در اطراف خود داریم، لذت ببریم. آن چیزی که ارتباط ما را با محیط بیرون و اطرافیانمان برقرار می‌کند و شکل می‌دهد، حواس پنج‌گانه اصلی بویایی، بینایی، شنوایی، لامسه و چشایی است.
تصور کنید روزی از خواب بیدار شوید و هیچ بویی را درک نکنید، غذا بپزید و بویش را متوجه نشوید و... . حس بویایی یکی از حواس مهم چندگانه محسوب می‌شود، اما همیشه این امکان وجود دارد که این حس آسیب ببیند. این حس با افزایش سن به‌طور طبیعی دچار مشکل می‌شود؛ اما در همان سنین و سن پایین‌تر باید نسبت به تغییر حس بویایی حساس بود.
بوییدن، نیاز به یک سیستم تنفسی سالم
دوسوم بخش تحتانی حفره بینی پهن‌تر از بخش فوقانی بوده و به‌وسیله مخاط تنفسی ضخیم پرعروقی پوشیده شده است. یک‌سوم فوقانی آن که باریک‌تر است، به‌وسیله مخاط بویایی پوشیده شده و محل قرار‌گیری گیرنده‌های بویایی
است.
حس بویایی از طریق عصب اول جمجمه‌ای منتقل می‌شود. گیرنده‌های عصبی در انتهای بینی و نزدیک کف مغز قرار دارند. زمانی که هوای بوداری وارد بینی می‌شود، به گیرنده‌های انتهایی بینی برخورد کرده و موجب تحریک آن‌ها می‌شود که این تحریک به قسمت‌های مختلف مغز رفته، تفسیر شده و بو تشخیص‌داده می‌شود.
دکتر جلال خادم، جراح و متخصص گوش، حلق و بینی با اشاره به دلایل کاهش حس بویایی یا از‌بین‌رفتن آن می‌گوید: شنیدن بوهای محیط اطراف نیاز به یک سیستم بویایی کامل و سالم دارد که یک سلسله مراحل را طی می‌کند. هر مرحله که به دلایلی دچار مشکل شود و نقص پیدا کند، باعث کاهش یا از‌بین‌رفتن کامل این حس می‌شود.
حساسیت؛ شایع‌ترین علت نقص بویایی
وی در‌باره اولین و شایع‌ترین عامل کاهش حس بویایی توضیح می‌دهد: هر عاملی که باعث بسته‌شدن مسیر تنفسی شود، شامل این نقص خواهد شد. انواع پولیپ یا گرفتگی‌ها، انحراف یک یا دوطرفه تیغه بینی، تومورها، سینوزیت مزمن گسترده و حساسیت‌هاو آلرژی‌ها می‌توانند باعث این انسداد شوند. حساسیت که شایع‌ترین علت است، ممکن است باعث ورم مخاط بویایی شده و بویایی را مختل کند
.دکتر خادم ادامه می‌دهد: عامل دیگر اشکال در مخاط بینی است که می‌تواند در اثر نوروپاتی و همچنین ضربه‌ها ایجاد شود.
این متخصص، علت دیگر کاهش یا نقص در بویایی را نقص در کورتکس مغز دانسته و اضافه می‌کند: سکته و ضربه‌های مغزی از علل شایع ایجاد این مشکل هستند.
از تماس با عوامل محرک پرهیز کنید
این جراح همچنین درخصوص روش‌های پیشگیری از بیماری یادآور می‌شود: همان‌طور که گفته شد، انسداد مسیر تنفسی شایع‌ترین علل کاهش بویایی و در این بین حساسیت و آلرژی شایع‌ترین عامل انسداد است. به همین دلیل افراد باید از تماس با موادغذایی محرک مانند رب، ادویه، فلفل، انگور، خربزه و... و همچنین آلرژی‌های محیطی مانند انواع دود و مواد شیمیایی خودداری کنند. تجویز دارو می‌تواند علائم را کاهش داده و انسداد را تاحدودی برطرف کند؛ اما در‌صورت نداشتن پرهیز با قطع دارو همان حالت تکرار
خواهد شد.
دکتر خادم تاکید می‌کند: علاوه‌بر درمان دارویی و در‌صورت بدخیم‌بودن مشکل می‌توان از روش‌های تهاجمی‌تر مانند جراحی برای درمان مشکل استفاده کرد.
از سرم‌های شستشو استفاده کنید
هنگامی که سرما خورده‌اید یا حساسیت دارید، باید به‌طور مداوم بینی خود را شستشو دهید. سرم‌های شستشو را از داروخانه تهیه کنید. اسپری هم موثر است. همچنین می‌توانید با عصاره گیاهی اوکالیپتوس بخور دهید. برای این کار کافی است دو قطره از این عصاره را در یک کاسه آب داغ ریخته و بخور دهید.
درمعرض مواد شوینده تند قرار نگیرید
شوینده‌ها حاوی کلر و دیگر ترکیبات شیمیایی هستند که به سلول‌های بینی آسیب می‌زنند. در‌صورت بروز آسیب‌های شیمیایی، مخاط بویایی که در محدوده مغز قرار دارد، به خودتخریبی می‌پردازد و سدی در‌برابر عبور ترکیبات شیمیایی می‌سازد. ممکن است این اختلال بویایی محدود باشد و صرفا به چند ساعت ختم شود.
بدون شک یک‌بار‌بوییدن اتفاقی این محصولات منجر به از‌بین‌رفتن ناگهانی حس بویایی نمی‌شود؛ اما حواستان باشد که امروزه این شوینده‌ها را با عطرهای مختلف تولید می‌کنند که ممکن است منجر به فریب‌دادن بویایی شما شود. در نتیجه توصیه می‌کنیم که هنگام استفاده از این شوینده‌های شیمیایی احتیاط کنید.
گاهی ورزش کنید
نتایج بررسی‌های متعدد نشان می‌دهد که داشتن فعالیت ورزشی (حداقل یک‌بار در هفته) به کاهش خطر از‌دست‌دادن بویایی کمک می‌کند. محققان با آزمایش توانایی تشخیص هشت بو شامل بوی شکلات، لیموترش و قهوه و... به این نتیجه رسیدند افرادی که ورزش می‌کنند، کمتر درمعرض مشکلات بویایی قرار می‌گیرند.
محققان نتوانستند دلیل این پدیده را مشخص کنند؛ اما معتقدند که ورزش با افزایش جریان خون و بهبود عملکرد ارگان‌های بدن روی حس بویایی نیز تاثیر مثبتی گذاشته و از آن حفاظت می‌کند. زمانی که ورزش می‌کنید، بیشتر و عمیق‌تر نفس می‌کشید که همین مسئله نیز راه ورودی بینی را باز می‌کند.
جاويد - شهرآرا
