روشهایی برای برخورد با کودکان متخلف
یکی از آن روزهای وحشتناکی را در نظر بگیرید که ترفندهایتان که بهطورمعمول برای آرامکردن کودکتان بهکار میبرید، بیاثر است... از دید کودک، او با شیطنتهایش موفق شده توجه شما را جلب کند و مثبت یا منفیاش هم برایش مهم نیست.
یکی از آن روزهای وحشتناکی را در نظر بگیرید که ترفندهایتان که بهطورمعمول برای آرامکردن کودکتان بهکار میبرید، بیاثر است و کودک ِ نوپای شما هر آتشی که دلش میخواهد، میسوزاند و هر چه به او میگویید: «بسه دیگه! مگه نمیگم نکن!»، گوشش بدهکار نیست. در نهایت هم که معلوم است؛ شما از کوره در میروید و صدایتان را بلند میکنید، اما کو گوش شنوا؟!
از دید کودک، او با شیطنتهایش موفق شده توجه شما را جلب کند و مثبت یا منفیاش هم برایش مهم نیست.
ممکن است گاهی به خودتان افتخار کنید که خونسردی خود را حفظ کرده و حتی داد و فریاد هم به ذهنتان خطور نمیکند و فقط میگویید: «دست نزن عزیزم»، اما باز هم گوش شنوایی در کار نیست. در این مواقع معمولا سردرگمی اولین حسی است که به سراغ آدم میآید و تکلیف او را با کودک خردسالش نامشخص میکند؟ امروز میخواهیم در گفتگو با حسین سلیمانپورمقدم، روانشناس و مشاور خانواده به این موضوع بپردازیم و این چنین به والدین چند راهکار اصولی بدهیم.
چگونه با کودک خطاکار حرف بزنیم؟
برای اینکه بتوان کودک را به سمت رفتار مناسب سوق داد، باید نحوه برخورد صحیح با کودکان را یاد گرفت. هنگامی که قصد داریم با کودکمان صحبت کنیم، باید به نوع و چگونگی حرفزدنمان بیندیشیم، چراکه بچهها به وضعیت، حرکات بدن، اضطراب، نگرانی، لحن و بلندی صدایمان توجه دارند.
هنگام گفتگو با کودکان باید نقش بازی کرد و همهچیز را برای او بزرگ جلوه داد و درباره آنها اغراق کرد. پس با اعتمادبهنفس با کودکتان صحبت کنید و زمانی که خواسته شما و کودکتان با هم متفاوت است، خود را سوم شخص خطاب کنید تا مانع از جنگی تمام عیار با او شوید، بهطورمثال وقتی در آشپزخانه مشغول کارید و او مانع شماست، به او بگویید: «مامان میخواد دستاش رو بشوره».
لحن قاطع داشته باشیم
وقتی کودک مرتکب خطایی شد باید با لحنی قاطعانه با او صحبت کنیم و در عوض داد و فریاد نکنیم هرچه عمل او بدتر باشد، لحن ما در برخورد با او باید محکمتر باشد. در چنین مواقعی باید خم شویم به اندازهای که هم قد او شده و بلندی قامتمان، بچه را نترساند و مستقیم به چشمهایش نگاه کنیم، چراکه اگر از بالا به او دستور بدهید، حتما حرفتان را نادیده میگیرد.
اگر کودک خواست رویش را برگرداند و برود، دستهای او را بگیریم تا مستقیم به شما نگاه کند. به او بگویید لطفا به من نگاه کن. نباید در لحن صدا و حرکاتمان اثری از خشونت و تهدید باشد، بلکه با لحنی آرام، قاطع و محکم باید صحبت کنیم. بهتر است این لحن را با عصبانیت، تهدید و معامله اشتباه نگیرید. وقتی با این لحن با فرزندمان صحبت میکنیم، کوچکترین تردیدی برایش باقی نمیماند که راهی جز اطاعت ندارد؛ چراکه کودک به سرعت متوجه نارضایتی ما خواهد شد.
خطایش را به او بگویید
به آرامی، روشنی و با لحنی آمرانه به او بگوییم چه کار خطایی مرتکب شده است، بهطور مثال «اجازه نداری کسی رو بزنی و ازت میخوام که دیگه این کار رو تکرار نکنی». مودب باشیم، اگر بچه در پاسخ به ما فریاد کشید، ما نباید با صدای بلند جواب او را بدهیم، وگرنه در این مسابقه هر دو بازنده خواهید شد.
حرف زدن با لحنی قاطع به طرز معجزهآسایی موثر واقع میشود. بهتر است بدانیم گاهی صدای آرام، قاطع و حرکات مطمئن ما برای انتقال پیام به کوک کافی است؛ چراکه به آنان این پیام را میدهیم که خط قرمزهایی وجود دارند که او نمیتواند پا را از آنها فراتر بگذارد.
رفتار و شخصیت یکی نیستند
بین رفتار بد کودک و شخصیت کودک تفاوت قائل شویم و برچسبی به او نزنیم؛ چراکه آنچه ناپسند است، رفتار اوست نه خود او. به طورمثال به او نگوییم بچه بد یا تنبل؛ چراکه وقتی شخصیت بچه را هدف قرار میدهیم، او احساس بیارزشی و پوچی میکند، خشمگین میشود و میترسد، درحالیکه هدف اصلی ما این نیست.
با تعریف و تمجید میتوانیم کودک را به سمت رفتار مناسب سوق دهیم. در تعریف و تمجید از رفتار کودک، حد و مرزی قائل نباشید؛ چراکه تعریف از او به خاطر رفتار خوبش، او را پررو یا لوس نمیکند. برای کودکان نوپا نیم ساعت آرام نشستن و شلوغ نکردن مدتی بسیار طولانی است، اگرچه این مدت از نظر ما کوتاه و بیاهمیت باشد، به همین دلیل اگر از او تعریف نکنیم، احساس میکند به او بیتوجهی
کردهایم.
از کودک تعریف کنید
بسیاری از والدین با خود میگویند تا کودک سرگرم بازی است و خرابکاری نمیکند بهتر است به کارهایمان برسیم و فراموش میکنند به خاطر این رفتار از او تعریف کنند.
وقتی از کودکمان تعریف میکنیم، بهتر است با صدای بلند، پرهیجان و حاکی از لذت و خرسندی باشد. حتی میتوانیم دست بزنیم یا هورا بکشیم و احساس خود را نیز بیان کنیم، مثل«آفرین پسر خوب! خیلی کارت رو خوب انجام دادی، کمک بزرگی
به من کردی و...».
به کودک توهین نکنیم
دین اسلام به ما آموخته که وقتی انسانی کار زشت و ناپسند انجام داد، بین آن رفتار زشت و شخصیت او تفکیک قائل شویم. یعنی از رفتار و عمل زشتش متنفر شویم، اما کوچکترین توهینی به شخصیت او نکنیم. با توجه به این مطلب، اگر فرزند ما خطاهایی هر چند بزرگ هم انجام داد، بههیچوجه اجازه توهین و لگدمال کردن شخصیتش را نداریم و فقط باید رفتار زشتش را مورد سرزنش قرار دهیم.
مریم لاری - روزنامه شهرآرا