افراط در بازیهای رایانهای و چاقی کودکان
امروزه تقریبا در همه خانهها تلویزیون و رایانهها وجود دارد و نشستن پای برنامههای تلویزیونی و بازیهای رایانهای، یکی از سرگرمیهای اعضای خانواده، بهویژه کودکان شده است. در این میان برخی اعضای خانواده، بهویژه کودکان ممکن است وقت خود را بیش از حد پای این دو دستگاه صوتی و تصویری صرف کنند که این موضوع بهعلت فعالیت بدنی ناکافی و نامناسب و تغییر در عادات غذایی، باعث اضافهوزن و چاقی آنها میشود.
اضافهوزن و چاقی، یکی از مشکلات درحال گسترش در سراسر دنیاست. این معضل در دوره کودکی بسیار مهم است؛ زیرا یکی از عوامل ابتلا به چاقی و بیماریهای مزمن در بزرگسالی بهشمار میرود. مطالعات در ایالات متحده نشان داده است با هر بازی جدید رایانهای یا هر پیشرفت تازه در دستگاههای تکنولوژیک سرگرمکننده، تعداد افراد چاق نیز افزایش مییابد.
در ایران نتایج بررسیها نشان میدهد بهطور متوسط ٢٠درصد از دانشآموزان، دارای اضافهوزن هستند و حدود ٥درصد نیز به چاقی مبتلایند. نکته نگرانکننده در کشورمان، ابتلا به لاغری در همین گروه سنی است که نزدیک به ١٥درصد دانشآموزان را در این گروه سنی تشکیل میدهد. کنارهمگذاشتن این دو آمار درباره وضعیت تغذیه کودکان، نمایانگر افزایش شیوع عادات غذایی نادرست و شیوه زندگی نامتعادل در کودکان و نوجوانان ایرانی است.
کاهش فعالیت بدنی با بازیهای رایانهای
دکتر محسن نعمتی، متخصص تغذیه به مشکلات تغذیهای و افزایش وزن هنگام انجام بازیهای رایانهای و تماشای تلویزیون بهویژه درکودکان اشاره کرده و میگوید: مشاهده تلویزیون و بازیهای رایانهای، فعالیت بدنی کودک را کاهش می دهد که کاهش عوامل فیزیکی مستعد کننده اضافه وزن و چاقی است این یکی از مشکلات عدیده این دستگاههاست.
استفاده از مواد غذایی کمارزش و پرکالری
مشکل دیگر این است که چون بیشتر این بازیها در منزل انجام میشود و انواع خوراکیها دردسترس است، افزایش دریافت مواد غذایی پرکالری هنگام تماشای تلویزیون یا بازی رایانهای، کودک را درمعرض چاقی قرار میدهد؛ چراکه فرد بدون توجه و ناآگاه از مقدار موادی که مصرف میکند، فقط این خوراکیها را میخورد و در موارد بسیاری بهدلیل اینکه به مقدار زیادی حواس خود را به آنچه میبیند معطوف کرده، از غذاهای آماده یا خوراکیهایی استفاده میکند که بهراحتی خورده میشوند و نیازی به جویدهشدن ندارند و از همه مهمتر از مواد غذایی با ارزش غذایی بسیار پایینی و با کالری بالا مانند کیک، کلوچه، نوشابه و...
استفاده میکنند.
خوردن بیش از حد در هنگام هیجان و استرس
هیجان و استرس هنگام بازی و تماشای تلویزیون در برخی کودکان با توجه به شخصیتی که دارند، رخ میدهد و این حالت باعث میشود که کودک بدون اختیار و بدون هیچ گرسنگی شروع به خوردن مواد بیارزش و افراط در آن میکند که این نیز باعث افزایشوزن در افراد میشود.
بیماریهایی که کودکان را تهدید میکند
یکی از مهمترین یافتههای مطالعات درباره بازیهای رایانهای و عادات تغذیه افراد بهویژه کودکان، نوع مواد خوراکی کودکان هنگام بازی است. بنابراین، مطالعات میدانی محققان نشان دادهاند که در زمان بازی با رایانه یا تماشای تلویزیون بهمدت دوساعت یا بیشتر، مصرف میانوعدههای شور و چرب بهطور درخورتوجهی افزایش مییابد که باعث اضافهوزن میشود. این چاقی میتواند در دوره نوجوانی و بزرگسالی مشکلات ابتلا به سنگ کیسه صفرا، کبد چرب، اختلالات چربی خون، دیابت نوع دو، بلوغ زودرس در دختران و... را ایجاد کند. پوکی استخوان، کمبود ویتامینث و ویتامینآ از دیگر عوارض است؛ زیرا اینگونه کودکان هنگام بازی از خوردن شیر، میوهجات و سبزیجات خودداری میکنند.
اختلالات گوارشی با حذف یک وعده غذایی
همچنین یکی از مهمترین نکات و مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، این است که افراد حین انجام بازیهای رایانهای یا تماشای تلویزیون، به مصرف خوراکیهای پرکالری و ناسالم تغذیهای میپردازند و این موضوع باعث ایجاد سیری کاذب میشود. همین نکته، یکی از علل مهم حذف وعده غذایی میشود. اختلالات و ناراحتیهای گوارشی از عوارض حذف وعدههای غذایی است و نیز کمبود آهن و روی بهعلت استفادهنکردن از مواد گوشتی و دریایی در افرادی که وعده غذایی خود را حذف میکنند و از مواد غذایی کمارزش استفاده میکنند، وجود دارد.
برای ایجاد رفتارهای صحیح تغذیهای و پیشگیری از ابتلا به اضافهوزن و چاقی در دوره کودکی و بهویژه همزمان با استفاده از رسانههای دیجیتال مانند رایانه و بازیهای دیجیتال، آگاهکردن کودکان و دانشآموزان و حتی بزرگسالان است. بنابراین توصیه میشود:
والدین وقت مناسبی را برای کودکان و خود نیز بیرون از منزل قرار دهند، مانند پارکرفتن، ثبتنام در کلاسهای ورزشی و...؛
وسایل ورزشی ساده را در منزل برای کودکان تهیه کنید؛
حتیالامکان وسایل الکترونیکی را برای کودکان سنین پایین محدود کنید؛
روزانه فقط دو ساعت بازی با رایانه و تماشای تلویزیون کافی است؛
ترجیحا افراد با وزن کم بهتر است هنگام استفاده از رایانه، تخمههای کمنمک و در افراد با وزن طبیعی و چاق، سبزیجات خردشدهای مانند هویج و خیار مصرف کنند.
روزنامه شهرآرا