تحکیم ریشه های اعتقادی فرزندان در ماه مبارک رمضان

عمل به آداب رمضان و دوری از مبطلات روزه به نحو شگفت آوری در تأمین بهداشت روانی و آرامش ما مؤثر است. علاوه بر این از آداب رمضان می توان به بهترین نحو درتربیت فرزندانی شاداب و شایسته بهره جست.

رمضان به دلیل شرایط و اوضاع خاص حاکم برآن، بیشترین زمینه را برای ما فراهم می آورد تا مسائل مذهبی را به کودکانمان آموزش دهیم. وظیفه ما  به عنوان والدین خوب آن است که مستقل بودن را به فرزندانمان بیاموزیم. استقلال به همراه اندیشه صحیح و اصولی ، کودک را  به تدریج در بزرگسالی قابل اعتماد خواهد ساخت. درگیریهای زندگی روزمره این امکان را از ما می گیرد که همیشه و در همه جا مراقب فرزندانمان باشیم و بطور کلی چنین روشی در پرورش کودکان و نوجوانان صحیح نیست.  به هرحال آن زمان فرا می رسد که کودک قدم از درگاه خانه بیرون نهد و با دشواریهای زندگی آشنا شود. اولین برخورد با اندیشه ها و تربیت ها متفاوت است و این روند همچنان تا سن کهولت ادامه می یابد . اگر فرزند ما توان تفکیک خوب را از بد نداشته باشد و نتواند با ادراکی عمیق و درونی، با ارزشهایی که در وجودش تثبیت کرده ایم درست را از غلط تشخیص دهد، وظیفه خود را به عنوان والد به خوبی انجام نداده ایم.آموزش مسائل مذهبی و محکم کردن ریشه های اعتقادی فرزندان از همان اوان کودکی، حلال بسیاری از تنشها و کشمکشهای آتی خواهد بود. چرا که کودک یا نوجوان به جای سردرگمی و مبهوت ماندن در برابر خویشتن و جامعه، یک نسخه تربیتی صحیح در اختیار دارد که به او نشان می دهد هر زمان و در هر شرایطی چگونه رفتار کند، چگونه زندگی کند و چه واکنشی نشان دهد.

به  فرزندان بیاموزیم پاداش کار خوب ، رضایت درونی و باطنی است.

تقریباً در هر بحثی ، از نقش والدین در تربیت والگو بودن آنها در مقابل الگو پذیری کودکان سخن به میان می آید. کودکان به عنوان مربیان قابل پذیرش و مبدأ قدرت به ما می نگرند و از ما می آموزند. پس می توان هنگام سحر بچه ها را از خواب بیدار کرد، تا در کنار ما سحری بخورند و وضو گرفته ، نماز بخوانند ما نیز باید  در مقابل انجام صحیح کار، تشویق را از آنها دریغ نکنیم. می دانیم که هر عمل، اگر مورد تشویق قرار گیرد تکرار خواهد شد. اگر می خواهیم فرزندانی نمازگزار داشته باشیم ، در مقابل اعمال نیک و به جا آوردن اعمال به شیوه درست، آنها را مورد تشویق قرار دهیم. اگر کودک وضو گرفتن، نماز خواندن و دیگر عبادات را آموخت، تشویق را به عنوان مهم ترین عامل تثبیت آن فراموش نکنیم.

علاوه بر این وظیفه ما به عنوان والد این است که اعمال نیک را به فرزندانمان بیاموزیم و به آنها تفهیم کنیم که کار خوب را به دلیل این که خوب است باید انجام داد، نه به دلیل نتایجی که به بار می آورد. مثلاً نماز خواندن کار خوبی است اما نباید در مقابل از خداوند انتظار داشته باشیم که کاری برای ما انجام دهد مثلاً بدون تلاش، نمره امتحانی ما بهتر از آنچه حق است باشد. خوب است به فرزندان بیاموزیم پاداش کار خوب رضایت درونی و باطنی است که در اثر انجام عمل نیک در درونمان به وجود می آید نه تشکر و قدردانی دیگران.می بایست به کودکان آموخت کار خوب را برای رضای خداوند انجام دهند. نکته اساسی این است که شیوه های متفاوت و مصداقهای گوناگون کار نیک را به بچه ها نشان داده و بیاموزیم تا کودکان در برخوردهای اجتماعی خود، مورد سوء استفاده قرار نگرفته و از نیت پاک و قلب مملو از محبتشان در جهت اهداف شیطانی، بهره گیری نشود. احساس رضایت حاصل از اعمال خوب در قلب، وجدان و شخصیت فرد، آنقدر عمیق و لذتبخش است که به صورت مشوقی درونی انسان را به تکرار کردار نیک تر غیب می کند و در بُعد اجتماعی نیز به بهبود روابط اجتماعی و ارتباطات بین فردی افراد منجر می شود. چرا که جامعه صمیمی تر، گرم تر و با ارتباطات منطقی تر و مناسبتری به روند خود ادامه داده و سیر صعودی را طی خواهد کرد.

نیت کار خوب به انداره انجام عمل نیک ارزشمند است.

اعمال نیکو در نتیجه نیت خوب به وقوع می پیوندد و طبیعی است که نیت به اندازه خود عمل باید ارزشمند باشد ، حتی اگر به انجام کامل و واقعی عمل نینجامد. اگر فرزند غیرمکلف شما، قصد روزه کرد، اما به علت کمی سن و عدم توانایی، تحمل به پایان رساندن روزه را نداشت آیا چیزی از ارزشهای تصمیم انسانی او کم می شود؟ (و آیا احساس همدلی و درک متقابل با فقرا در او به وجود نیامده است؟) بیائید کمی هم به خودمان برسیم و اثرات ماه مبارک را بر بهداشت روان خود مرور کنیم و طی این روزها سعی کنیم خویشتن داری را به خود یاد آور شویم. از آنچه حلال ما نیست بپرهیزیم تا در طی باقی روزهای سال توان پرهیز از حرام را داشته باشیم. علاوه بر این که شکرگزاری نسبت به نعمات الهی را بیش از پیش مدنظر قرار می دهیم.

شکرگزاری سبب می شود با نگرشی مثبت و دیدگاهی برتر به دنیا بنگریم، به ما نهیب می زند به جای این که فقط ناملایمات و سختیها را ببینیم کمی هم به داشته هایمان بنگریم  و احساس رضایت کنیم. فکر کنیم  چه چیزهایی داریم و چگونه می توانیم به نحو مطلوب تری از آن استفاده کنیم و قدردان و سپاسگزار باشیم.

 خوش بینی در عین واقع نگری ، کمک فراوانی به حفظ بهداشت روان هریک از ما می کند؛اما  بدبینی سبب می شود تا دنیا را تیره و تار ببینیم و قدر شناسی از نعمات الهی را فراموش کنیم.هرگاه چشم خود را برروی رحمت خداوند و داده هایش ببندیم امید به آینده و امید به زندگی را از دست خواهیم داد چه رسد به اینکه امیدوار سعادت، سلامت و بهتر زیستن باشیم. از دست دادن امید به آینده یعنی افسردگی و افسردگی بدون شک ، مرگ عاطفی است. به برکت رمضان، خصوصاً در لحظات افطار، از زاویه ای دیگر به دنیا می نگریم ، به جای شکایت از مشکلات، نعمتها و برکتها را می بینیم و الهی شکر می گوییم. آن زمان که قدرشناس نعمات الهی باشیم، حق شناس بنده نیز خواهیم بود و چه خوب است دیگران ارزش زحمات را بدانند و بالعکس ما نیز برای اعمال نیک و زحمات دیگران ارزش قائل شویم. چقدر دنیا زیباتر خواهد شد اگر به جای انتقاد مداوم و گاه بی اساس از یکدیگر، کمی هم خوبیهای خود و طرف مقابلمان را ببینیم و بفهمیم.

برای خود و دیگران ارزش قائل باشیم

در طی رمضان هرروز هنگام افطار احساس غریبی سراسر وجودمان را فرا می گیرد. این غربت قریب احساس خوشایند و رضایت بخشی است که وصف آن کمی دشوار به نظر می رسد. دلیل واقعی این احساس چیست؟  ما به نوعی در زندگی روزمره به دنبال فتح و پیروزی هستیم. برتری در هر زمینه و هر بُعد از زندگی فردی و اجتماعی و به هر قیمتی.  هرگاه برای خویشتن احترام قائل بودیم ، می توانیم برای دیگران، حرکات، رفتار و گفتارشان نیز اهمیت قائل شده، آنها را نیز محترم بشماریم. آن زمان است که می توانیم دیگران را همانگونه که هستند بپذیریم و بدانیم که هر کاری علتی دارد. پس می توانیم گناهان آنها را ببخشیم و به دور از کینه و حسد و بغض و حسادت به دیگران نگاه کنیم و به تبع آن خود ما نیز دنیایی لطیف تر و زیباتر را تجربه کنیم. حضرت علی (ع )  فرموده اند: " لذتی که در عفو هست در انتقام نیست" . انتقام می تواند کلامی یا غیر کلامی باشد. انتقام با پیش زمینه کینه و حسادت از مهمترین شیوه های خود مغلوبی محسوب می شود. اگرچه به ظاهر در انتقام با وضعیتی مواجه می شویم که تصور می کنیم حق تضییع شده مان را پس گرفته ایم اما در واقع در درون خود احساس شکست می کنیم. انگار که این بار خود نسبت به خود ستم روا داشته ایم.

در رمضان، از آنجا که بیشتر خود را به مبدأ خلقت نزدیک احساس می کنیم، احساس تأیید و پذیرش خویشتن نیز در ما قوت می گیرد. حس خوبی به ما دست می دهد که کمک می کند خود و دنیا را بهتر از قبل ببینیم و اعتماد به نفسمان افزایش می یابد. احساس می کنیم توان انجام هر کار نیک را داریم و چه کاری مشکل تر از به خاک کشیدن خواسته های نامعقول و غیرعـُقلایی هوای نفس.

از بدگویی و غیبت کردن بپرهیزیم

بدون شک مطلوبترین عادت رفتاری و گناه کبیره ای که این روزها دامنگیر عده زیادی از ما شده، رفتار زشت و ناپسند بدگویی از دیگران است. همان چیزی که در اصطلاح عامه "غیبت" نامیده می شود. به راستی چرا در دین مبین اسلام غیبت گناه کبیره خوانده شده است؟ از یک دیدگاه، هنگام غیبت مبالغه می کنیم یعنی خصوصیات منفی که به شخص نسبت می دهیم اغراق آمیز و با شدتی بسیار بیشتر از آنچه که هست بیان می شود. موارد منفی آنقدر بزرگ می شود که یک انسان اهریمنی وحشتناک تصویر می شود و مهمتر این که فکری پلید ، به منظور تخریب شخصیت و از بین بردن احترام  دیگران، پشت تمام این بدگویی ها است ؛ آنچه که در اصطلاح ، اختلال رفتاری نامیده می شود.

با تداوم بدگویی ها و انتقاد مداوم، عزت نفس خود ما خدشه دار شده و وجدان اخلاقی ، به شدت ما را تحت فشار قرار داده و سرزنش می کند. به همین دلیل است که پس از هر غیبت ، ناخواسته و گاه  ناخود آگاه احساس بدی به ما دست می دهد. آنقدر از رفتارمان احساس پشیمانی می کنیم که احساس گناه و تقصیر سراسر وجودمان را فرا می گیرد . حس بدی که آرزو می کنیم هیچ وقت، هیچکس، حتی کمی از آن را تجربه نکند. احساس گناه، افسردگی را به دنبال می آورد و حتی افسردگیهای موقعیتی و لحظه ای سبب می شود تمام احساسات خوب و خوشایند به عواطف منفی، ناخوشایند و آزار دهنده تبدیل شود. به وسیله عملی ناشایست چون غیبت، اصول اولیه بهداشت روان نادیده گرفته می شود، عذاب وجدان بیداد می کند و در درجه اول ، شخصیت خود ما مورد تهاجم و تخریب قرار می گیرد، آنجاست که احساس می کنیم بیش از آنکه دیگران را در معرض تهدید و ترور شخصیت قرار دهیم، به دست خویشتن پایه های وجودی خود را منهدم کرده ایم و تمامی اینها به احساس غبن و شکست منجر می شود. حسی که اعتماد به نفس را از ما می گیرد و تمام داشته های دنیا را بی معنی می کند. پس باید به خاطر خودمان در سفری یک ماهه که به سوی خود و به سوی خدا برمی داریم . از بزرگترین آفت ایمانی، شخصیتی و اجتماعی بپرهیزیم. امید آنکه روزه رمضان بیش از آنکه امساک در خوردنیها باشد، زمینه ساز خودشناسی، تزکیه نفس، تصفیه روح و روان و سرچشمه تمام احساسات خوب و خوشایند در ما و خانواده مان باشد.

منبع: آکاایران