رمزهای آموزش رازداری به کودکان
به کودکان خودتان یاد دهید که همه افراد قابل اعتماد نیستند. باید به آنها یاد دهید که هر چیزی را از شما پنهان نکنند.
روانشناسان رازداری را مخفیکردن عمدی اطلاعات از دیگران تعریف کردهاند که دارای سه ویژگی اجتماعی، آگاهانه و فعالانهبودن است. رازداری پدیدهای اجتماعی است که به واسطه آن اطلاعات خاصی از عدهای از افراد پنهان میشود و تنها گروه خاصی از افراد میتوانند از آن آگاه شوند. برخی افراد از دوران کودکی رازداران خوبی بودهاند و برخی دیگر فقط در همان دوران کودکی رازدار و در دوره بزرگسالی فاشکننده رازها هستند.
ما در اینجا میخواهیم در رابطه با راز و رازداری کودکان با فاطمه بروک روانشناس حوزه کودک گفتگو کنیم:
قدرت، هویت و استقلال
روانشناسان چند عامل را به عنوان انگیزه و هدف فرد از رازداری شناسایی کردهاند که از آن جمله میتوان به محافظت، قدرت و کنترل، هویت و استقلال، اعتماد و صمیمیت و نیاز به تعلق اشاره کرد.
پایبندی به مسائل اخلاقی
از مهمترین علتهای نگهداری راز پیش افراد پایبندی به مسائل و موضوعات اخلاقی است. عدهای امکان دارد به خاطر ترس از عواقب افشای راز آن را بازگو نکنند. گاهی نگران نظر مردم درباره کسی که راز را فاش کرده است، میشوند و دوست ندارند که دیگران قضاوتی نادرست درباره آنها داشته باشند. نگه داشتن راز باعث رشد شخصیت و احساس استقلال فرد هم میگردد و هم چنین به او این انگیزه را میدهد که رازها را بیشتر حفظ کند.
همه افراد قابل اعتماد نیستند
به کودکان خودتان یاد دهید که همه افراد قابل اعتماد نیستند. باید به آنها یاد دهید که هر چیزی را از شما پنهان نکنند. در کودک خودتان اعتماد کافی را به وجود بیاورید تا او به شما اعتماد لازم را داشته و درباره تمام مشکلاتش با شما صحبت کند. والدین باید فرزندانشان را از دوران کودکی تشویق به رازداری کنند و به آنها بیاموزند که رازهایشان را برای دوستان قابل اطمینانشان تعریف کنند.
مجبور نکنیم رازش را فاش کند
نکته مهم درباره رازداری کودکان این است که به آنها از سنین کودکی آموزش بدهیم که چه هنگام آنها را مخفی نگه دارند و چه هنگام آنها را با والدینشان در میان بگذارند. هر وقت که کودکی رازی را پنهان میکند، او را مجبور نکنیم که حتما رازش را برای ما تعریف کند، بهتر این است که او را تشویق به تعریفکردن رازش برای دوستان هم سن و سالش کنیم و از کودکی به آنها بیاموزیم که نگاهدارنده رازهای دیگران باشند.
رازداری باعث اعتماد دیگران میشود
همیشه برنامههای تلویزیونی بچهها یا حتی خود والدین، کودکان را به رازداربودن تشویق میکنند و به کودکان میآموزند این رازداری باعث اعتماد دیگران به آنها میشود اما باید به فرزندان خود تاکید کنید که هیچ رازی نباید بین آنها و افراد بزرگتر دور از چشم والدین وجود داشته باشد.
برای همه والدین پیش آمده که از دست فرزند خود به خاطر حرفهایی که نباید میگفت! عصبانی هستند ولی چه کسی به کودک توضیح داده که نباید این حرف را در جای دیگری بزند؟ راهکاریهایی برای رفع این مشکل وجود دارد که عبارتند از :
ندادن اطلاعات خانوادگی به فرد غریبه
به فرزندتان آموزش دهید هنگام رویارویی با موقعیت خطرناک و اضطراری نباید به اشخاص غریبهای که خواهان دریافت اطلاعات خانوادگیاش هستند، اعتماد کند و اسرار خانوادگی را برای آنها فاش کند. البته کودکان کمسن و سال در شناخت افراد دچار مشکل و در مواقع لزوم گیج و سردرگم میشوند که آیا باید به آن شخص اعتماد کنند یا نه؟
کودک «نکن و نگو» را تجزیه نمیکند
آموزش به هر کسی بهویژه بچهها برای کارهایی که نباید انجام دهند، دردسرساز است زیرا ضمیر ناخودآگاه کلمات منفی مانند «نکن و نگو» را نمیتواند تجزیه و تحلیل کند لذا برای آموزش هرگز از افعال منفی استفاده نکنید؛ بهعنوان مثال به فرزندتان بگویید: «اگر کسی راجع به خانوادهات از تو سؤال کرد و تو در موقعیت خطرناکی بودی به او بگو از مامان و بابام بپرسید.»
تحسینکردن کودک
پیوسته عزت نفس و خودباوری فرزندتان را تقویت کنید. فرزندتان را به خاطر آنچه بهخوبی یادگرفته یا در آن توانمند است تحسین کنید، اگر کودک احساس امنیت شخصی کند و در عین حال تحت آموزش نیز قرار بگیرد هرگز خطاهای عمدی
نمیکند.
حد و مرز را به کودک بشناسانید
به کودک در شناخت حد و مرزها کمک کنید. به او تفهیم کنید در چه مواقعی و به چه کسانی میتواند رازهای خانوادگی را بگوید، زیرا در تحقیقی که در سال٢٠٠٢ در بریتانیا روی کودکان گمشده انجام گرفت مشخص شد درصد بسیاری از آنها حتی حاضر نیستند در مقابل قانون و پلیس نیز به بیان اطلاعات خانوادگی بپردازند.
اعتمادکردن به کودک
به فرزندتان اعتماد داشته باشید. از جملات منفی مانند من مطمئنم که تو نمیتوانی جلوی زبانت را نگه داری یا عادت کردی حرف نسنجیده بزنی و… استفاده نکنید.
باورکردن هوش کودک
سنجیدگی رفتار فرزندتان را باور و به او گوشزد کنید من میدانم و یقین دارم که تو بسیار باهوش هستی و میتوانی در مواقع اضطراری بسیار خوب رفتار کنی، همواره به یاد داشته باشید هرگز از ترس اینکه کودکتان اطلاعات خانوادگی را فاش نکند او را در فقر اطلاعاتی نگاه ندارید بلکه همواره در نظر داشته باشید که شرایط غیرقابل پیشبینی و اضطراری نیز وجود دارد.