رفتارهای کوتاهمدت را جدی نگیرید
مثل همیشه پسر هشتساله خانواده کانون میهمانی خانوادگی است، شاید هم موش آزمایشگاهی! مادرش از رفتار انگشتمکیدن و ناخنجویدنش میگوید و خانمهای جمع، نسخههای درمانی مختلفی تجویز میکنند. انگار یکیدو نفر از آنها مشابه همین مشکل را با فرزندشان داشتهاند؛
یکی میگفت: «دختر من از دو سالگی توی تخت خودش میخوابید و کاملا مستقل بود؛ اما حالا چندهفتهای است شبها کنار من و پدرش میخوابد.» دیگری هم از رفتار دخترش تعریف میکرد که مدام ادای بچههای کوچک را درمیآورد و دستوپاشکسته حرف میزند.
ادامه این نسخهپیچیها به واگویی برخی نشانهها و ذکر مشکل و دست آخر روشهای درمانی ختم میشود. از پوشاندن دائمی دستکش تا مالیدن یه خوراکی بدمزه یا تلخ به دست کودک، همگی پیشنهادهایی بود که در جمع ردوبدل میشد. شاید گاهی چنین کارهایی راهکاری موثر باشد؛ اما مسئله مهم این است که این رفتار از کجا نشئت گرفته است یا اینکه بدانیم اصلا چرا فرزند ما دست به چنین کارهایی میزند؟
به نظر اغلب آنها چنین رفتارهایی طبیعی و اقتضای دوران کودکی است؛ اما درواقع نمیتوان بهآسانی از کنار هر تغییر رفتاری در بچهها گذشت. زیرا انجام چنین رفتارهایی در سنین بالاتر و بازگشت به کارهای کودکی باید علت مشخص و دلیل مهمی داشته باشد.
دکتر سیدمحسن اصغرینکاح، روانشناس کودک و نوجوان و عضو هئیتعلمی دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است: هرچند که انجامدادن رفتارهای کودکی همچون انگشتمکیدن حتی در کودکان کمسنتر هم درست نیست و گاهی باید پیگیری شود؛ اما در سنین دویاسهسالگی طبیعیتر و اقتضای سن محسوب میشود؛ اما اگر چنین رفتارهایی در سنین بالاتر مثلا هفتیاهشتسالگی اتفاق بیفتد، حتما باید علتیابی شود.
رفتارهای کوتاهمدت را جدی نگیرید
وی ادامه میدهد: در ابتدا به والدین توصیه میکنیم اگر چنین رفتاری کوتاهمدت باشد، مثلا برای چند روز یا یکیدو هفته انجام میشود، نسبت به آن حساس نباشند و تنها بیتوجهیکردن به کودک بهتدریج این عادت را از سر او میاندازد؛ اما درصورتیکه رفتار تکرار شد، یکی از این علتها را پیدا کنند.
وی تاکید میکند: رخدادن اتفاقی غیرمعمول همچون تولد یک خواهر یا برادر، تغییر محل زندگی و دورشدن از دوستان و فضای آشنای قبل، اختلاف و درگیری بین والدین یا بیماری میتواند از علل عمده بروز رفتارهای هیجانی کودکی در فرزند شما باشد.
دکتر اصغرینکاح با اشاره به اینکه پس از پیداکردن عامل مشکل برای رفع آن اقدام کنید، توضیح میدهد: اگر قصد دارید صاحب فرزند دیگری شوید، حتما باید از قبل کودک را برای شرایط جدید آماده کنید. برایش توضیح بدهید که عضو جدیدی به خانواده وارد میشود و نقشها تغییر میکند. اگر قبل از تولد فرزند جدید چنین کارهایی را انجام ندادهاید، مراقب رفتارتان بعد از تولد باشید.
برای فرزند بزرگتر وقت بگذارید
وی خاطرنشان میکند: پدرومادر باید همراه یکدیگر برای فرزند جدید و فرزند بزرگتر خود وقت بگذارند. معمولا خانمها بیشتر درگیر نگهداری و مراقبت از کودک تازهوارد میشوند؛ به همین سبب پدر باید به کودک بزرگتر توجه کند. او را برای گردش و بازی از خانه بیرون ببرد و در خانه هم زمانهایی را درنظر بگیرد که با کودک بازی کند. حتی مادر هم میتواند وقتی نوزادش خواب است، دستکم یکربع تا نیم ساعت در روز را به بازی با کودک بزرگتر اختصاص بدهد.
وی ادامه میدهد: همچنین یکی از کارهای خوب این است که کودک را در نگهداری از خواهر یا برادر نوزادش شریک کنید، مثلا از او بخواهید در درستکردن شیشه شیر یا آوردن لباسهای نوزاد به شما کمک کند؛ به این ترتیب حساسیتهای او به کودک کمتر خواهد شد.
محیط بازی شادی برایش ایجاد کنید
این روانشناس کودک دلیل بازگشت رفتارهای کودک را اینگونه شرح میدهد: اگر محل زندگی خود را تغییر دادهاید و فرزند شما از پارک و محیط بازی قبلی و دوستانش فاصله گرفته است، شرایطی را ایجاد کنید که دوستانش را ببیند یا با آنها تلفنی صحبت کند. فضای بازیکردن دوستداشتنی برایش تدارک ببینید که مانند فضای قدیمی باشد. اگر در مهدکودک و مدرسه هم چنین مشکلی برایش پیش آمده است، همین راهحل را پیشبینی کنید و به کار ببندید تا مدتی زمان بگذرد و همهچیز عادی شود.
دکتر اصغرینکاح یادآور میشود: گاهی هم مشکل خاص و ویژهای وجود ندارد و کودک به تقلید از رسانهها یا دیگر کودکان مثلا با صدای کودکانه صحبت میکند. اگر اینطور است، حساسیت به خرج نداده و اجازه بدهید به مرور رفتار را ترک کند. چنین رفتاری حاد و نگرانکننده نیست.
وی به والدین هشدار میدهد هرگز کودک را بهدلیل رفتارش تنبیه نکنید؛ زیرا تنبیه پس از انجام یک کار باعث ایجاد اضطراب میشود و اضطراب بهطور ناخودآگاه چرخه انجام آن عمل را تکرار میکند. بهترین کار این است که توجه بدون قیدوشرطی به کودک خود داشته باشید؛ اما اگر همه این عوامل را بررسی کردید و مشکل ادامه داشت، حتما به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.
روزنامه شهرآرا